Özet
MUTFAKTAN SANATA: KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE ALKOLSÜZ İÇECEKLER-I
Türk mutfağı üzerine yapılan çalışmalarda, aslında mutfak kültürümüzün önemli yazılı kaynaklarından biri olmasına rağmen genelde edebî eserlerden, özelde ise klasik Türk şiirinden yeterince yararlanılmadığını belirtmek mümkündür. Amacı ve kapsamı gereği sadece alkolsüz içeceklerle sınırlandırılan ve iki bölüm hâlinde hazırlanan bu çalışmada, anılan içeceklerin klasik Türk şiirinde nasıl yer aldığı, şâirlerin sahip oldukları olağanüstü yetenek, hayal ve gözlem güçleri sâyesinde ilgili unsurlara ne şekilde yer verdikleri üzerinde durulmuştur. Çalışmada ayrıca şâirlerin ilgili içeceklere atfettikleri sembolik anlamları, çoğunlukla kavuşma ve ayrılık odaklı şekillenen duygu ve düşüncelerini; bilhassa aşk, âşık, sevgili ve rakip kavramları çerçevesinde, aynı zamanda estetik planda nasıl ifade ettikleri, bir başka deyişle esâsen sanatlarını icrâ ederken, ilgili tüm sosyal-kültürel unsurlarda olduğu gibi, alkolsüz içecekleri de birer araç olarak nasıl kullandıkları üzerinde durulmaya çalışılmıştır.
Dîvânlarda alkolsüz içecek çeşitleri olarak su dışında çoğunlukla hoşaf, kahve ve şerbete yer verildiği; bunlar içerisinde bilhassa hoşaf ve şerbet çeşitlerine dâir örneklerin hayli fazla olduğu görülmektedir. Şâirler, örneğin üzüm hoşafının tatlı oluşundan bahsederken aynı zamanda sevgilinin dudağı ve beni ile üzüm hoşafının tadı ve içindeki üzüm taneleri arasında benzerlikler kurmuşlardır. İçeceklerle ilgili örnekler incelendiğinde klasik Türk şiirinin, mutfak kültürümüzün bir bütün olarak belirlenmesinde hayli önemli bir rolü ve yeri olduğu görülecektir. Aynı zamanda şiir sanatı ile mutfak kültürü arasındaki ilişkiyi ortaya koymaya çalışan bu makaleyle, bir yandan da günümüzde market raflarını süsleyen ancak sağlığımızı tehdit eden asitli içecekler yerine hem içeni ferahlatan, hem de sağlığı korumada yardımcı olan geleneksel içeceklerimizin kıymet ve önemine dikkat çekilmesi amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Türk mutfak kültürü, klasik Türk şiiri, alkolsüz içecekler, ayran, boza, hoşaf, kahve vd.