Özet
KLÂSİK TÜRK ŞİİRİNDE KAHVENİN EDEBİ SERÜVENİNE DAİR
Klasik Türk Edebiyatı XIII-XIX. yüzyıllar arasında Arapça-Farsça kelime ve terkiplerin yer aldığı bir dille geniş bir coğrafyaya yayılmış altı asırlık bir edebiyat geleneğidir. Bu gelenek dahilinde hem manzum hem mensur türlerde birçok sosyal unsuru kendisine konu edinmiştir. Bunlar arasında belki de en çok yer alanlardan biri yeme-içme unsurudur. Zaruri ihtiyaçlar dışında bir de keyfiyet taşıyanlar vardır ki kahve bunlardan yalnızca biridir. Keşfi efsanelere konu olmuş ‘kara inci’ enfes tadı, davetkâr kokusu sayesinde bir dinlenme vesilesi ile sohbetlerin de bahanesidir. Divanlarda sosyal hayata dair belli başlı unsurlar arasında yer alan bir içecek olan ‘kahve’ şairlerce çeşitli beyitlerde işlenmiş, üzerine gazeller, münazaralar ve hatta mersiyeler yazılmıştır. Divan şairleri diğer birçok sosyal konuda olduğu gibi kahvenin günlük hayata girişinden itibaren, çevresinde oluşan olaylara kayıtsız kalmayarak şiirleri içerisinde çeşitli şekillerde kullanmışlardır. Kahveyi genellikle rengi, şekli, keyif vericiliği, dönem dönem yasaklanması ve şarap ile karşılaştırılması yönlerinden ele almışlardır. Birçok divan taranarak elde edilmiş olan bu çalışmada kahvenin divan şiirinde kendine edindiği yer üzerinde durulmuştur. Bu çalışmalarımız aracılığı ile Türk kültürüne kaynaklık edecek nice beyitleri ilim alemine tanıtmak birincil amacımızdır.
Anahtar Kelimeler
Divan, Klâsik Türk Edebiyatı, Kahve, Sosyal Unsurlar, Kara İnci