AKAR, AKARSU, AKIN, AKINCI ve AKINTI KELİMELERİ ÜZERİNE
(On the Words of Akın, Akıncı, Akıntı, Akar ve Akarsu
)
|
Yazar
|
:
Doç. Dr. Dilek HERKMEN
|
|
|
Türü |
:
Telif
|
|
Baskı Yılı |
:
2020
|
|
Sayı |
:
23
|
|
Sayfa |
:
173-182
|
Özet
Türkçede yer alan akar, akarsu, akın, akıncı ve akıntı kelimeleri Eski Türkçede ve Karahanlı Türkçesi dönemlerinde görülür. Bu kelimeler ilk tespit edildikleri anlamlarını korumakla birlikte farklı anlamlar da edinmişlerdir. Bazen kelimenin ilk tespit edildiği anlamı kaybolmuş, kelime farklı bir anlamla günümüze ulaşmıştır. Bazı sözcükler de Osmanlıca kelimelere karşılık bulma çalışmalarında yeniden kullanım alanına çekilmiştir. Akar, akarsu, akın, akıncı ve akıntı kelimelerinin türeme yolları, ilk nerede tespit edildikleri ve anlam değişmeleri tarihî seyri dahilinde değerlendirilir. Kelimelerin yer aldığı metinlerdeki şekillerinin yanı sıra Türk dilinin tarihî sözlüklerindeki karşılıkları da anlam değişmelerinin tespitinde önem arz eder. Türkçe Sözlük’te ve Derleme Sözlüğü’ndeki anlamları verilerek tarihî dönemde var olan anlamların ağızlarda yaşadığı görülür. Türkçeden başka dillere geçen kelimelerin benzer anlamları koruduğu da dikkati çeker.
Anahtar Kelimeler
akar, akarsu, akın, akıncı, akıntı
Abstract
The words akar, akarsu, akın, akıncı and akıntı in Turkish are seen in Old Turkish and Karakhanid Turkish periods. Although these words preserve the meanings in which they were first determined, they also acquired different meanings. Sometimes the meaning in which the word was first determined has been lost, and the word has reached the present day with a different meaning. Some words have been reused in studies of finding correspondence to Ottoman words. The ways of derivation of the words akar, akarsu, akın, akıncı and akıntı, where they were first determined and their meaning’s changes in historical course, are evaluated. In addition to the forms of the words in the texts, their equivalents in the historical dictionaries of the Turkish language are also important in determining the meaning changes. By giving the meanings in the Turkish Dictionary and the Derleme Sözlüğü, it is seen that the meanings that existed in the historical period live in the dialects. It was also noted, that words that have passed from Turkish to other languages preserve similar meanings.
Keywords
akar, akarsu, akın, akıncı, akıntı